Tłumaczeniem w płot

Co jakiś czas w mediach pojawiają się doniesienia o różnorakich nieporozumieniach wynikających z błędów w tłumaczeniach. Kilka pozornie niewinnych słów może wywołać skandal, sprawić, że ktoś znajdzie się w niezręcznej sytuacji, a nawet spowodować zamieszanie na giełdach. Takie nieporozumienia wynikają najczęściej ze zbytniej dosłowności tłumaczenia albo pojawienia się w nim któregoś z tak zwanych fałszywych przyjaciół (czyli słowa, które w różnych językach brzmi bardzo podobnie, ale ma zupełnie inne znaczenie).

Kilka tygodni temu na przykład jedno zdanie wypowiedziane po francusku przez premiera Francji François Fillona w rozmowie z premierem Kanady Stephenem Harperem wywołało konsternację inwestorów giełdowych i gwałtowny spadek kursu euro. Wszystko to dlatego, że słowa premiera „równowaga między euro a dolarem amerykańskim jest dobrą wiadomością dla rynków gospodarczych i finansowych” nabrały zupełnie innej wymowy po przełożeniu na angielski. Wskutek niewłaściwego przetłumaczenia „fałszywego przyjaciela” dla dziennikarzy piszących po angielsku stało się jasne, że premier Francji życzyłby sobie, aby za jedno euro płacono jednego dolara. Skutkiem było obniżenie kursu euro w stosunku do dolara do poziomu najniższego od czterech lat.

Inne nieporozumienie przydarzyło się niedawno w świecie sportu. W swoim wywiadzie dla pisma „Sport Bild” holenderski trener piłkarski Guus Hiddink użył następującego sformułowania, odnosząc się do jednego z niemieckich piłkarzy, Mesuta Özila „Özil ma zły paszport, bo powinien grać dla Turcji, ale niestety wybrał Niemcy”. W wyniku błędnego tłumaczenia hiszpańskie, a potem światowe media obiegła wieść, że Özil… sfałszował swój paszport.

Bywają też pomyłki większego kalibru. Jakiś czas temu w polskiej prasie pojawiły się niepokojące informacje, że w wyniku błędnego tłumaczenia unijnej dyrektywy w sprawie biopaliw Polacy będą musieli więcej płacić za benzynę. Miałoby to być skutkiem nakazu umieszczania na dyspozytorach informacji o zawartości biokomponentów w paliwie, czego koszty ponieśliby użytkownicy końcowi. Według firm paliwowych obowiązek podawania takich informacji może wynikać z niewłaściwego tłumaczenia unijnych przepisów, na których opiera się polska ustawa w tej sprawie.

To wszystko to jednak nic w porównaniu z rewelacjami, o których donosi amerykańskie pismo „Pediatrics” w artykule zatytułowanym „Accuracy of Computer-Generated, Spanish-Language Medicine Labels” (Poprawność komputerowych tłumaczeń hiszpańskojęzycznych ulotek dołączanych do leków)*. Okazuje się, że aptekarze za oceanem do tłumaczenia ulotek dołączanych do leków stosują… programy komputerowe. Można sobie wyobrazić, jakie są tego efekty. Może się na przykład zdarzyć, że mówiący po hiszpańsku pacjent, który będzie miał pecha trafić na tak przetłumaczoną ulotkę, zażyje swoje lekarstwo jedenaście razy dziennie zamiast raz dziennie (a to dlatego, że once oznacza po hiszpańsku jedenaście, a nie raz, tak jak w angielskim, czego zdają się nie dostrzegać wspomniane programy). Według autorek artykułu, doktor Iman Sharif i Julii Tse, z automatycznych translatorów korzysta bardzo wiele aptek (86%), a tylko nieliczne (3%) zatrudniają wykwalifikowanych tłumaczy. Przeprowadzony przez autorki test kilkunastu translatorów wykorzystywanych przez aptekarzy przyniósł niezbyt zachęcające rezultaty: po przetłumaczeniu siedemdziesięciu sześciu ulotek w trzydziestu dwóch z nich stwierdzono niekompletność informacji, a w sześciu – rażące błędy ortograficzne i gramatyczne.

Wnioski z tego krótkiego przeglądu ostatnich doniesień prasowych są cokolwiek niepokojące. Nasze dobre imię, pieniądze, zdrowie – wszystko to może zależeć od jakości tłumaczeń, z którymi mamy do czynienia.

Więcej informacji:
http://waluty.wp.pl/kat,50008,title,Zle-tlumaczenie-dobilo-kurs-euro,wid,12337073,wiadomosc.html
http://sport.wp.pl/kat,1025533,title,Afera-z-Ozilem-Burza-w-szklance-wody,wid,12427199,wiadomosc.html?ticaid=1a778
http://logistyka.pb.pl/2150102,51382,nowa-norma-nowe-koszty?ref=col2
http://pediatrics.aappublications.org/cgi/content/abstract/125/5/960